آغاز کوچ ییلاقی ترکمن‌ها
با آغاز بهار که فصل رویش سبزه‌ها و شکوفه‌‌هاست و کوه و دشت ردای سبز بر تن می‌کنند، به رسم سنتی دیرین در منطقه مرزی و ترکمن‌نشین جرگلان در شمال شهرستان بجنورد، «چاروا» یا کوچ ییلاقی آغاز می‌شود. ترکمنان خراسان شمالی برای استفاده از نعمات خدادادی بهار و سفره سبزی که بر دشت‌ها گسترده شده، به مناطق ییلاقی اطراف روستاهای خود کوچ می‌کنند تا دام خود را در مراتع سرسبز پروار کنند و چرخه اقتصادی زندگی را به حرکت درآورند.
شنبه 19 فروردین 1391 - شماره خبر: 100808769887
جام جم آنلاین: آنان در این آیین به همراه خانواده، زندگی نیمه‌کوچ رویی را تجربه می‌کنند که البته خالی از برخی سختی و مشقات نیست. زندگی ترکمنان راز و جرگلان بر محور دامداری و کشاورزی استوار است و آنان سالی یک بار به صورت کوچ محل زندگی خود را تغییر می‌دهند و در مناطق ییلاقی مستقر می‌شوند. روستاییان ترکمن منطقه جرگلان بجنورد از اواسط فروردین برای یافتن چراگاه‌های مناسب برای دام‌های خود به مناطق ییلاقی اطراف روستا که بعضا در فواصل 15 تا 20 کیلومتری روستای آنان قرار دارد، کوچ می‌کنند. مدت استقرار در چاروا حدود 3 ماه طول می‌کشد و زنان و دختران ترکمن که در این کوچ چوپانان را همراهی می‌کنند وظیفه اصلی دوشیدن شیر و تبدیل آن به فرآورده‌های دامی را به عهده دارند. تاقان رحیمی، مادری است که به همراه 4 فرزندش هرساله در این کوچ شرکت می‌کند کوچ روستاییان به مناطق ییلاقی را برای چرخه اقتصادی خانوار ضروری می‌داند و می‌گوید: در این مناطق چوپانان گله‌های گوسفند و گاو را به چرا می‌برند و زنان و دختران نیز پس از دوشیدن شیر از آن ماست، کره، پنیر، روغن، کشک، قره قروت و سایر محصولات را تولید می‌کنند. وی می‌افزاید: تغذیه دام‌ها با علوفه دستی هزینه‌بر است و خانواده‌ها برای یافتن مراتع غنی فصل بهار را به ییلاقات کوچ می‌کنند تا دام خود را در طبیعت پروار کنند. وی می‌افزاید: بنا بر رسمی کهن در نخستین روز رسیدن به «چاروا» زنان با درست‌کردن «چاپادی» که نوعی نان روغنی است از همه برای خوردن دعوت می‌کنند و خستگی راه را از تن آنان بیرون می‌آورند. یک پژوهشگر در زمینه فرهنگ عامیانه ترکمن نیز می‌گوید: «چاروا» به معنی ییلاق است و با اقتصاد زندگی خانواده‌های روستاییان ترکمن عجین شده است. ناصر رهنما می‌افزاید: در طول تاریخ، ترکمنان به طور مداوم برای تامین اقتصاد خانوار خود قشلاق و ییلاق داشته‌اند و برای یافتن چراگاه‌های مناسب، به کوهپایه‌ها، دشت‌ها و ییلاق‌هایی که در آن چشمه‌هایی جاری بوده است، کوچ می‌کرده‌اند. فرزندان برخی از خانواده‌ها نیز که تحصیل می‌کنند در روستا می‌مانند و آخر هفته نزد اعضای خانواده به چاروا می‌روند. وی مدت زمان استقرار در چارواها را 3 تا بعضا 6 ماه عنوان می‌کند و می‌گوید: زنان و دختران ترکمن در مدت اقامت در چاروا، علاوه بر کارهای دامداری و تولید محصولات دامی، به بافت قالی نیز می‌پردازند تا از این راه به اقتصاد خانواده خود کمک بیشتری بکنند. استان خراسان شمالی 843 هزار نفر جمعیت دارد که 10 درصد آنان ترکمن‌های ساکن در مناطق مرزی شهرستان‌های بجنورد و مانه و سملقان هستند.
(ایرنا) کوچ قشلاقی در استان کرمانشاه
